« وَ عَهِدْنا إِلى إِبْراهيمَ وَ إِسْماعيلَ أَنْ طَهِّرا بَيْتِيَ لِلطَّائِفينَ وَ الْعاكِفينَ وَ الرُّكَّعِ السُّجُودِ»[4]: و ما به ابراهیم و اسماعیل فرمان کردیم که منزل من‌را برای طواف کنندگان و مجاوران و رکوع و سجود کنندگان تمیز و پاکیزه نمایید.
و آیه: « طَهِّرْ بَيْتِيَ لِلطَّائِفينَ وَ الْقائِمينَ وَ الرُّكَّعِ السُّجُودِ»:[5] و منزل ام را برای طواف کنندگان قیام تشریفات ترحیم مشهد و رکوع و سجده کنندگان تمیز کن.
افزون بر آن آیه ۳۶ سوره مبارکه فروغ و روشنایی نیز در تفاسیر به مسجد تعبیر و تفسیر گردیده و یا این که از مصادیق آن قلمداد گردیده‌است: « في بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ يُذْكَرَ فيهَا اسْمُهُ يُسَبِّحُ لَهُ فيها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ»؛ (آن روشنایی) در منزل هایی میباشد که معبود اجازه فرموده بالا برده و تعالی داشته شوند در آن ها اسم وی حافظه گردد و او‌را در آنجا هکر نستان و شامگاهان به عصمت ستایند.
چهار رتبه هم لفظ «محراب» به عمل رفته که آیه‌ها آن عبارتند از: آیه‌ها ۳۷ و ۳۹ سوره مبارکه آل عمران، آیه ۱۱ سوره مبارکه مریم و آیه ۲۱ سوره مبارکه ص. اما کلمه و واژه محراب در معنای محل مبارزه میباشد، مطلوب این معنا با مسجد این میباشد که در واقعیت در محراب عبادت آدم عبادت کننده در نزاع با شیطان میباشد. در قبلی نیز در معابد محلی غیر وابسته وجود داشته که با بلندی و ارتفاعی که نسبت به بقیه بخش های معابد داشته از آن‌ها ممتاز بوده میباشد. همچنانکه فعلا محراب مساجد از سطح مسجد ممتاز میباشد گرچه معمولا از سطح مسجد که زیر خیس ساخته میگردد اما به هر حالاز سایر مسجد ممتاز میباشد.[6]
گفتار دوم: مداقه مسجد
با یقین مسجد در آئین اسلام از قیمت و مداقه فوق العاده ای برخوردار‌است و این واقعیت هم در آیه‌ها قرآن متجلی میباشد و هم در روایاتی که از پیشوایان رین رسیده نمودار میباشد. خلال اینها تاریخ اسلام و سیره نبی اکرم (ص) و ائمه اطهار (علیهم السلام) بیان‌کننده عظمت و مقام ویژه مسجد میباشد.
- مداقه مسجد در آیه ها قرآن
۱. نسبت دادن مسجد به آفریدگار: در برخی از آیه‌ها قرآن مساجد به لفظ «الله» اضافه گردیده و این بدان معناست که‌این جای مقدس و از آن خداست و به حق بلندمرتبه وابستگی دارااست. در‌حالتی که در آیه ها زیر به آن تصریح گردیده‌است:
« إِنَّما يَعْمُرُ مَساجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ أَقامَ الصَّلاةَ….»[7]: مساجد پروردگار را صرفا کسی آباد می نماید که ایمان به پروردگار و روز قیامت آورده باشد و نماز را بر پا دارااست…
« ما كانَ لِلْمُشْرِكينَ أَنْ يَعْمُرُوا مَساجِدَ اللَّهِ سلطانِدينَ عَلى أَنْفُسِهِمْ بِالْكُفْرِ …»[8]: مشرکان حق ندارند مساجد خداوند را آباد نمایند در حالی که به شرک خود مدرک می‌دهند ….
« وَ عَهِدْنا إِلى إِبْراهيمَ وَ إِسْماعيلَ أَنْ طَهِّرا بَيْتِيَ لِلطَّائِفينَ وَ الْعاكِفينَ وَ الرُّكَّعِ السُّجُودِ»[4]: و ما به ابراهیم و اسماعیل فرمان کردیم که منزل من‌را برای طواف کنندگان و مجاوران و رکوع و سجود کنندگان تمیز و پاکیزه نمایید.
و آیه: « طَهِّرْ بَيْتِيَ لِلطَّائِفينَ وَ الْقائِمينَ وَ الرُّكَّعِ السُّجُودِ»:[5] و منزل ام را برای طواف کنندگان قیام تشریفات ترحیم مشهد و رکوع و سجده کنندگان تمیز کن.
افزون بر آن آیه ۳۶ سوره مبارکه فروغ و روشنایی نیز در تفاسیر به مسجد تعبیر و تفسیر گردیده و یا این که از مصادیق آن قلمداد گردیده‌است: « في بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ يُذْكَرَ فيهَا اسْمُهُ يُسَبِّحُ لَهُ فيها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ»؛ (آن روشنایی) در منزل هایی میباشد که معبود اجازه فرموده بالا برده و تعالی داشته شوند در آن ها اسم وی حافظه گردد و او‌را در آنجا هکر نستان و شامگاهان به عصمت ستایند.
چهار رتبه هم لفظ «محراب» به عمل رفته که آیه‌ها آن عبارتند از: آیه‌ها ۳۷ و ۳۹ سوره مبارکه آل عمران، آیه ۱۱ سوره مبارکه مریم و آیه ۲۱ سوره مبارکه ص. اما کلمه و واژه محراب در معنای محل مبارزه میباشد، مطلوب این معنا با مسجد این میباشد که در واقعیت در محراب عبادت آدم عبادت کننده در نزاع با شیطان میباشد. در قبلی نیز در معابد محلی غیر وابسته وجود داشته که با بلندی و ارتفاعی که نسبت به بقیه بخش های معابد داشته از آن‌ها ممتاز بوده میباشد. همچنانکه فعلا محراب مساجد از سطح مسجد ممتاز میباشد گرچه معمولا از سطح مسجد که زیر خیس ساخته میگردد اما به هر حالاز سایر مسجد ممتاز میباشد.[6]
گفتار دوم: مداقه مسجد
با یقین مسجد در آئین اسلام از قیمت و مداقه فوق العاده ای برخوردار‌است و این واقعیت هم در آیه‌ها قرآن متجلی میباشد و هم در روایاتی که از پیشوایان رین رسیده نمودار میباشد. خلال اینها تاریخ اسلام و سیره نبی اکرم (ص) و ائمه اطهار (علیهم السلام) بیان‌کننده عظمت و مقام ویژه مسجد میباشد.
- مداقه مسجد در آیه ها قرآن
۱. نسبت دادن مسجد به آفریدگار: در برخی از آیه‌ها قرآن مساجد به لفظ «الله» اضافه گردیده و این بدان معناست که‌این جای مقدس و از آن خداست و به حق بلندمرتبه وابستگی دارااست. در‌حالتی که در آیه ها زیر به آن تصریح گردیده‌است:
« إِنَّما يَعْمُرُ مَساجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ أَقامَ الصَّلاةَ….»[7]: مساجد پروردگار را صرفا کسی آباد می نماید که ایمان به پروردگار و روز قیامت آورده باشد و نماز را بر پا دارااست…
« ما كانَ لِلْمُشْرِكينَ أَنْ يَعْمُرُوا مَساجِدَ اللَّهِ سلطانِدينَ عَلى أَنْفُسِهِمْ بِالْكُفْرِ …»[8]: مشرکان حق ندارند مساجد خداوند را آباد نمایند در حالی که به شرک خود مدرک می‌دهند ….
درباره کاخ هشت پردیس اصفهان