علی رغم توسعه و گسترش متعددی که انسان تشریفات ترحیم مشهد در قضیههای گوناگون برای مثال معماری، مواد و مصالح داشته، مکان خالی صفا و صمیمیت منزلهای تاریخی، امروز به شدت حس میشود. سوئیتهای بلند و عرشخراشها، ازدحام جمعیت و تراکم شدید منزلها و ولی ورود معماری غربی به جمهوری اسلامی ایران، دلایلی می باشند که تفاوتهای اکثری در میان منزل های تاریخی کشورایران و منزلهای مدرن به وجود آوردهاند. نمایانترین تفاوتهایی که در میان منزلهای دیرین و نو به وجود آمده از لحاظ تفاوت مساحت عرصه میباشد.
در منزلهای سنتی جمهوری اسلامی ایران به سبب ساز مساحت زیاد، قسمتهای مختلفی وجود داشت. ایوان تعالی، نصیبهای اندرونی و بیرونی، آبگینه و تراس که در منزلهای تازه دیگر به دیده نمیخورند. ضخامت دیوارها در سازههای سابق زیاد بوده و تا ۶۰ سانتیمتر میرسیده میباشد. در حالی که در منزلهای تازه حداکثر ۳۵ ساتیمتر میباشد. همینطور مصالح به عمل رفته در منزلهای تاریخی نیز امروزه تغییرات متعددی داشته میباشد. آجر و کاهگل، امروزه مکان خویش را به موادتشکیل دهنده آجری، سفالی، فلزی، بتنی و فولادی دادهاند.
آبگینه منزل موزه مقدم
قسمت های متفاوت منزل های تاریخی اهل ایران
معماران منزلهای دیرین اهل ایران پایین اثر فرهنگ وتمدن و اقلیم بخش ها متفاوت، اثرها با ارزشی از خویش به مکان گذاردهاند. از خصوصیتهایی که در اکثر اوقات منزلهای کهن کشورایران مشاهده میشود، مساحت زیاد آن ها میباشد. فضای منزلهای دیرین اهل ایران بر تولید مکانی آکنده از ادب و صمیمیت برای اعضای خانواده تاکید داشته میباشد. قسمتهای گوناگون منزلهای اهل ایران در راستای سلسله مراتب و محرمیتها صورت میگیرد. به این ترتیب که شخص آغاز سردر و سکوی ورودی را خواهد روءیت کرد. بعد از آن وارد هشتی و دالانهای ارتباطی گردد.
عموما در هر منزل اهل ایران یکسری اتاق با اسمهای گوناگون برای مثال مهتابی، فصلتابستان نشین، فصل زمستان نشین، اتاق کرسی، فصل بهار خواب، اتاق گوشوار، اتاق بادگیر و آبگینهمنزل وجود دارااست. در کنار اینها ایوانهای داخلی و بیرونی با اندازههای متعدد نیز مشهود است. بهدنبال به توضیح هرمورد خواهیم پرداخت.
جايگاه
در دو سوی در ورودی، برای عده ای مانند هم محلیها که وارد منزل نمیشدند، محلی درنظرگرفته شده بود که جايگاه اسم داشت. به هرکدام از منزلهای تاریخی که بروید جايگاه را به طور دو طرفه یا این که یک طرفه کنار درب ورودی خواهید روئت کرد. اینجا فضایی برای استراحت و توقفهای موقت بوده میباشد. وجود رتبه در منزلهای دیرین نماد میدهد که هم محلی منزل رمز پا ماندن را برای اشخاص جلوی در درست و مودبانه نمیدانستند.
رمز در ورودی
اولین قسمت از منزلهای تاریخی که از بدور خود نمایی مینماید، سردر میباشد. دیدنی میباشد بدانید که سردرها در اقلیمهای متفاوت صورتهای متفاوتی داراهستند. در بازدید از منزلهای تاریخی، بلافاصله وارد منزل نشوید. مسلما به صورت ظریف سردر و آرایههای زیبایی که در ایجاد کرد آن به عمل رفته را نگاه فرمائید. مانند سردر منزلهای تاریخی تبریز که کاشیکاریهای فوقالعادهای را در آنان خواهید یافت. سردر در واقع یک کدام از نصیبهای بیرونی بوده که معمولا به طور هلال تزئین و کاشی کاری شدهاست. به صورت معمول در بالای آن آیاتی از قرآن یا این که احادیث نوشته میگردیده است.
هشتی
این نصیب از منزل به صورتهای هشت ضلعی، نصفه هشت ضلعی و یا این که چهار گوش چشم میشود. هشتی برای تقسیم نصیبهای متعدد منزل و گاه دسترسی به منزلهای دیگر به کار گیری میشد.
دالان
راهرویی که هشتی را به ایوان منزل متصل مینماید، دالان نامیده میشود. دالان برای چشم نشدن اهل خانه و رعایت حریم محرمانه دارنده پیچوخم میباشد.
تراس
در منزلهای تاریخی ایوان تحت عنوان راس منزل در حیث گرفته میشد. به این دلیلکه با دقت به مساحت زیاد و نصیبهای گوناگون مانند حیاط، آبگینه، باغچه و اتاقهای محیط آن، ایفا اکثری از امور مانند مراسم گوناگون مذهبی و عروسی را میسر میتشکیل داد. معمولا تراس منزلهای سنتی سازه به رعایت حریم محرمانه و همگانی، از سه نصیب نارنجستانی، اندرونی و بیرونی تشکیل می شد. ایوان نارنجستان محوطهای بسیار خرد بود که حتی امکان پوشیده شدن راز آن نیز وجود داشت. تراس بیرونی وسعتی نسبتا خرد داشت که به وسیله هشتی یا این که درب از تراس اندرونی مستقل می شد. این ایوان مختص امور و دیدارهای همگانی بود و پذیرایی از اشخاص ناآشنا و یا این که نامحرم در اینجا شکل میگرفت.
ایوان اندرونی با وسعتی زیاد و شایان توجه، تر و تمیز به درختان، درختچهها و اشکال بوتههای گل بود. این تراس حتی برای اهل خانه حکم یک گلشن را داشت. تراس اندرونی مختص اهل خانواده بوده و از نگاه نامحرمان پوشیده بود.
علی رغم توسعه و گسترش متعددی که انسان تشریفات ترحیم مشهد در قضیههای گوناگون برای مثال معماری، مواد و مصالح داشته، مکان خالی صفا و صمیمیت منزلهای تاریخی، امروز به شدت حس میشود. سوئیتهای بلند و عرشخراشها، ازدحام جمعیت و تراکم شدید منزلها و ولی ورود معماری غربی به جمهوری اسلامی ایران، دلایلی می باشند که تفاوتهای اکثری در میان منزل های تاریخی کشورایران و منزلهای مدرن به وجود آوردهاند. نمایانترین تفاوتهایی که در میان منزلهای دیرین و نو به وجود آمده از لحاظ تفاوت مساحت عرصه میباشد.
در منزلهای سنتی جمهوری اسلامی ایران به سبب ساز مساحت زیاد، قسمتهای مختلفی وجود داشت. ایوان تعالی، نصیبهای اندرونی و بیرونی، آبگینه و تراس که در منزلهای تازه دیگر به دیده نمیخورند. ضخامت دیوارها در سازههای سابق زیاد بوده و تا ۶۰ سانتیمتر میرسیده میباشد. در حالی که در منزلهای تازه حداکثر ۳۵ ساتیمتر میباشد. همینطور مصالح به عمل رفته در منزلهای تاریخی نیز امروزه تغییرات متعددی داشته میباشد. آجر و کاهگل، امروزه مکان خویش را به موادتشکیل دهنده آجری، سفالی، فلزی، بتنی و فولادی دادهاند.
آبگینه منزل موزه مقدم
قسمت های متفاوت منزل های تاریخی اهل ایران
معماران منزلهای دیرین اهل ایران پایین اثر فرهنگ وتمدن و اقلیم بخش ها متفاوت، اثرها با ارزشی از خویش به مکان گذاردهاند. از خصوصیتهایی که در اکثر اوقات منزلهای کهن کشورایران مشاهده میشود، مساحت زیاد آن ها میباشد. فضای منزلهای دیرین اهل ایران بر تولید مکانی آکنده از ادب و صمیمیت برای اعضای خانواده تاکید داشته میباشد. قسمتهای گوناگون منزلهای اهل ایران در راستای سلسله مراتب و محرمیتها صورت میگیرد. به این ترتیب که شخص آغاز سردر و سکوی ورودی را خواهد روءیت کرد. بعد از آن وارد هشتی و دالانهای ارتباطی گردد.
عموما در هر منزل اهل ایران یکسری اتاق با اسمهای گوناگون برای مثال مهتابی، فصلتابستان نشین، فصل زمستان نشین، اتاق کرسی، فصل بهار خواب، اتاق گوشوار، اتاق بادگیر و آبگینهمنزل وجود دارااست. در کنار اینها ایوانهای داخلی و بیرونی با اندازههای متعدد نیز مشهود است. بهدنبال به توضیح هرمورد خواهیم پرداخت.
جايگاه
در دو سوی در ورودی، برای عده ای مانند هم محلیها که وارد منزل نمیشدند، محلی درنظرگرفته شده بود که جايگاه اسم داشت. به هرکدام از منزلهای تاریخی که بروید جايگاه را به طور دو طرفه یا این که یک طرفه کنار درب ورودی خواهید روئت کرد. اینجا فضایی برای استراحت و توقفهای موقت بوده میباشد. وجود رتبه در منزلهای دیرین نماد میدهد که هم محلی منزل رمز پا ماندن را برای اشخاص جلوی در درست و مودبانه نمیدانستند.
رمز در ورودی
اولین قسمت از منزلهای تاریخی که از بدور خود نمایی مینماید، سردر میباشد. دیدنی میباشد بدانید که سردرها در اقلیمهای متفاوت صورتهای متفاوتی داراهستند. در بازدید از منزلهای تاریخی، بلافاصله وارد منزل نشوید. مسلما به صورت ظریف سردر و آرایههای زیبایی که در ایجاد کرد آن به عمل رفته را نگاه فرمائید. مانند سردر منزلهای تاریخی تبریز که کاشیکاریهای فوقالعادهای را در آنان خواهید یافت. سردر در واقع یک کدام از نصیبهای بیرونی بوده که معمولا به طور هلال تزئین و کاشی کاری شدهاست. به صورت معمول در بالای آن آیاتی از قرآن یا این که احادیث نوشته میگردیده است.
هشتی
این نصیب از منزل به صورتهای هشت ضلعی، نصفه هشت ضلعی و یا این که چهار گوش چشم میشود. هشتی برای تقسیم نصیبهای متعدد منزل و گاه دسترسی به منزلهای دیگر به کار گیری میشد.
دالان
راهرویی که هشتی را به ایوان منزل متصل مینماید، دالان نامیده میشود. دالان برای چشم نشدن اهل خانه و رعایت حریم محرمانه دارنده پیچوخم میباشد.
تراس
در منزلهای تاریخی ایوان تحت عنوان راس منزل در حیث گرفته میشد. به این دلیلکه با دقت به مساحت زیاد و نصیبهای گوناگون مانند حیاط، آبگینه، باغچه و اتاقهای محیط آن، ایفا اکثری از امور مانند مراسم گوناگون مذهبی و عروسی را میسر میتشکیل داد. معمولا تراس منزلهای سنتی سازه به رعایت حریم محرمانه و همگانی، از سه نصیب نارنجستانی، اندرونی و بیرونی تشکیل می شد. ایوان نارنجستان محوطهای بسیار خرد بود که حتی امکان پوشیده شدن راز آن نیز وجود داشت. تراس بیرونی وسعتی نسبتا خرد داشت که به وسیله هشتی یا این که درب از تراس اندرونی مستقل می شد. این ایوان مختص امور و دیدارهای همگانی بود و پذیرایی از اشخاص ناآشنا و یا این که نامحرم در اینجا شکل میگرفت.
ایوان اندرونی با وسعتی زیاد و شایان توجه، تر و تمیز به درختان، درختچهها و اشکال بوتههای گل بود. این تراس حتی برای اهل خانه حکم یک گلشن را داشت. تراس اندرونی مختص اهل خانواده بوده و از نگاه نامحرمان پوشیده بود.