مجله خبری تشریفات

مسجد در‌این خصوص میتواند نقش مهمی از جهت تقویت ایمان شرعی مردم و همچنین درایت دادن و افزایش معرفت بسیار مؤثر باشد.

مسجد بواسطه فضای قدسی‌ای که داراست در تولید و تقویت معنویت بسیار مؤثر است و از طرف دیگر کارکرد معرفتی که دارد موجب تقویت تشریفات ترحیم مشهد و تعمیق ایمان افراد میگردد. سود ایمان نیز عمل پارسا می‌باشد. قرآن به کرات این دو را با هم نقل می‌نماید. مضمون‌ این سخن این میباشد، هر جا ایمان باشد بهره و ثمره آن کار پارسا میباشد و هر جا کار باتقوا بود آنجا ایمان نیز وجود دارد. در آن صورت جامعه به سوی صلاح و رستگاری می‌تواند رهنمون گردد. در حالتی که از موضع طریقه اخلاق منفعت گرا کارکرد مسجد بررسی شود، به این فایده می‌رسیم، چون مسجد باعث کاهش بزهکاری، جرائم و هنجارشکنی می‌شود و ضد بها‌ها را تضعیف می‌نماید، هزینه‌های در اختیار گرفتن جامعه نیز به تبعیت از آن تقلیل می یابد. پس تقویت مساجد و ارتباط با آن کاری سودمند و موءثر می باشد.

بعد از بیان مورد و روشن شدن زوایا و ابعاد ضروری مطالعه و همچنین ویژگیها، صفات و حدود زمینه؛ طرح استیناف به این صورت ارائه میشود که: مسجد موجب تحکیم روابط و مناسبات درون خانوادگی و در سود افزایش تندرست اجتماعی میگردد. بدین ترتیب با تمرکز به تعریف، لحاظ به اینکه، این بازرسی به استینافٔ مساجد در بافت طبیعی و بدون ویرایش آزمایشی و با توسل به داده‌ها و اطلاعات برآمده از داده‌های دست اول می‌پردازد، از نوع کیفی می باشد. در عین فعلا، این بازرسی برای گردآوری اطلاعات و داده‌ها از روش اسنادی و توسل به پیش فرض‌های دینی و قرآنی استفاده کرده است.

در اواخر سال 947قمری، فرمانی بوسیله امیرالحاج مصری به مدینه رسید که محراب امام حنفی ها را تجدید بنا کنند و آن را در محاذی محراب شافعی ها قرار دهند. این کار در 17 محرم سال 948 قمری استارت و محراب سلیمانی را بر آن نام نهادند .

فرمانروا سلیم در سال 980 قمری تعمیرات لازم را در بنای مسجدالنبی (صلی الله علیه وآله و سلم) ایفا داد تشریفات ترحیم مشهد و گنبدی در غرب منبر نبوی حد فاصل مسجد اصلی بنا کرد و آن را با کاشی های خوشگل منقش و به نقوش ملون ، مذهب و در گوشه ای از آن نام خود را به خط ثلث به یادگار حک کرد .

پس از تعمیراتی که بنای مسجد در زمانه سلیمان و سلیم عثمانی به خود دید فرمانروا محمود عثمانی 1223/1255 قمری در سال 1233 قمری به تجدید بنای گنبد سعی گماشت . گنبد مسجدالنبی (صلی الله علیه وآله و سلم) که در قسمت فوقانی حجره مبارکه واقع میباشد و از یادگاری های قایتبای بود، توسط پادشاه محمود عثمانی برچیده شد و به جای آن گنبدی سبز رنگ که بعد ها بین مردم به قبه الخضراء شهرت یافت، بنا نمود که تا امروز همچنان بر فراز بنای مسجد جلوه گری می کند. بنای این گنبد بدون‌شک با نوسازی هایی در قسمت های بام مسجد توأم بوده است که مورخان خاتمه فعالیت آن را در سال 1255 قمری می‌دانند .

بعداز سلطان محمود عثمانی ، پادشاه عبدالمجید عثمانی 1255/1277 قمری برای نخسین بار در طول حیات سلاطین عثمانی و بعداز مهدی عباسی به پندار توسعه مسجد همراه با بازسازی و تعمیر قسمت های مختلف آن زمین خورد .

در سال 1265 قمری که یکی از گنبدهای شبستان مسجد فرو جاری شد ، داود پاشا شیخ الحرم نامه ئی به عبدالمجید عثمانی نگاشت ؛ به این مضمون که حدود 4قرن از بنای مسجدالنبی (صلی الله علیه وآله و سلم) می گذرد و آنچه که از فرصت قایتبای و سلاطین عثمانی صورت پذیرفته ، رو به فرسودگی گذارده . بنای مسجد از بنیان و محور به تجدید بنا و یا پیشرفت مورد نیاز نیازمند می‌باشد .

عبدالمجید عثمانی مصمم به تجدید بنا مسجد ، گروهی از معماران و مهندسان و هنرمندان را با وسایل و ابزار بی نقص ، عازم مدینه نمود تا آنچه که لازمه این بازسازی میباشد ، اجرا کننده شوند .

استجاره در مسجد سهله‏

از جمله ویژگیهاى این مسجد، استجاره و مدد بردن به آن از بلایا است. در روایتى آمده هست: «در صورتیکه عمویم زید به پروردگار جانبداری می‌برد، آفریدگار او را بیست سال (درین مسجد) امان میبخشید.» در كتاب «كشف الغطاء» آمده میباشد: در سال طاعون (وبا) همراه با حدود چهل نفر تشریفات ترحیم مشهد به‌این مسجد هواخواهی بردم. مردم بیرون همگى مُردند، امّا بدین اشخاص آسیبى نرسید.

تاریخ تأسیس مسجد سهله‏

متأسّفانه منبعى تاریخى كه به صورت علمى و تاریخى، تاریخ دقیق بناى مسجد، تاریخچه، تغییر و تحول و تحوّلات آن را بیان كرده باشد، در مشت نیست، امّا اورده شده این مسجد خانه حضرت ادریس ( علیه السلام ) و زمانى خانه حضرت ابراهیم ( علیه السلام ) بوده است. البتّه مى‏ توان به طور قطعى اعلام‌کرد: این مسجد پیش از زمان خلافت امام على ( علیه السلام ) در كوفه (سال 35- 40 ق.) به وجود آمده می باشد و بعید نیست كه امام به خیال و خاطر قداست و فضیلت این مسجد، در آن نماز گزارده باشد.

این مسجد در شمال غربى مسجد كوفه جای دارد و حدود 2 كیلومتر با آن فاصله داراست. این مسجد نسبتاًً به شكل مستطیل میباشد و داراى چهار ضلع میباشد: ضلع شمالى 160 متر، ضلع شرقى 130 متر، ضلع جنوبى 160 متر، ضلع غربى 130 متر. دیوارهاى آن بالغ بر 22 متر ارتفاع دارااست و در نیمه ضلع شرقى، مناره (مأذنه) اى است كه ارتفاع آن به 13 متر می‌رسد كه از بالا منقّش به نشانه‌ها قرآن است و حاج جواد بن شیخ حسین سهلاوى خفاجى در سال 1378 ق. آن را بنا گذاشته هست.

در زمان دو ضلع شرقى و غربى، دو مجموعه حیاط وجود دارااست و در ضلع جنوبى آن یك رواق بلند هست كه در زمان این ضلع امتداد دارااست. ساحت مسجد، روباز است و فی مابین آن و گوشه كناره‏ هاى آن یکسری رده و محراب مربوط به پیامبران و امامان وجود دارد.

با دقت به محاسبه برابری ذرع ید با متر ، مساحت مسجد در سال هفتم بایستی 2433 مترمربع شده باشد. و این متراژ عینی از بنای مسجد ، طبق معیارهای نقشه ای که کارشناسان رخنه‌ دراوائل قرن 13 قمری ارائه داده اند، یعنی 2475 مترمربع هم خوانی محاسباتی دارد .

: وی با تمرکز به ازدیاد و ازدحام مسلمان ها در مسجدالنبی (صلی الله علیه و آله و سلم) و عدم امکان تشریفات ترحیم مشهد مکان کافی جهت برگزاری فرائض و اعتکاف و عبادت و زیارت ، تصمیم گرفت تعدادی از خانه های دور و بر مسجد را جهت توسعه و گسترش مسجد خراب کند .

خلیفه دوم جهت اجرای نقشه، مورد نیاز روئت کرد که خانه ی عباس بن عبدالمطلب را وخیم و آن را به مسجد منضم نماید. ولی عباس راضی به فروش یا عفووبخشش آن نشد. از این رو فی مابین آن دو مناقشاتی به وقوع پیوست. بعداز اینکه ابی بن کعب در حکمیت خود حق را به عباس بن عبدالمطلب بخشید وی خاطرنشان کرد فعلا که حکم معبود روشن شد خانه ام را به مسلمان ها می‌بخشم .در هر صورت، خلیفه دوم پس ازدستیابی به خانه ی عباس بن عبدالمطلب و خریداری قسمتی ازخانه ی جعفربن ابی طالب اقدام به گسترش مسجد نمود .

مورخان مدینه عموماً با تمرکز به حدیث ابن عمر که گفته میباشد : « مسجدالنبی (صلی الله علیه و آله و سلم) پس از بسط در حین خلیفه دوم ، طول آن از قبله به شام ، 140 ذراع و عرض آن از شرق به غرب 120 ذراع بوده » چنین بهره گیری کرده اند که خلیفه دوم نسبتاًً به سمت جنوبی مسجد 20 ذراع افزوده و به سمت شامی یا شمالی مسجد 40 ذراع اضافه کرده است. و چون قسمت شرقی دیوار مسجد، حجره های همسران قرار داشته، خلیفه در آنجا تصرف و تغیری بوجود نیاورد . بدین ترتیب آحاد کل مساحت توسعه یافته، حدود 1216 مترمربع بوده است. و این مساحت بر اساس ذرع ید با آنچه را که مهندسان با متراژ بنای فعلی جهت انتخاب حدود مسجد در زمان خلیفه دوم ارائه داده اند، یعنی 1100 مترمربع چندان اختلافی ندارد و می توان آن مستندات تاریخی را مقرون به صحت داشت .

روضه خوان محمّد حسن، مالک «جواهر» به مسجد سهله علاقة فراوان داشت و هم او بود که حرکت به سوی مسجد سهله در چهارشنبه شب ها را محور گذاری کرد و هنگامی که قصد رفتن به مسجد سهله را می نمود، امر می‌بخشید که خیمه ها، وسایل و موادّ غذایی کافی را برای استفاده در طی استراحت تشریفات ترحیم مشهد میان رویکرد شهر «نجف اشرف» تا مسجد سهله فراهم کنند. او، شاگردان و اطرافیانش بر اسب های زین شده سوار می شدند و دسته های بسیاری از مردم با آنان حرکت کرده و شب را در آنجا بیتوته می کردند. احداث ساختمان این مسجد، مربوط به این نرم افزار ها بود.

برادر بلندمرتبه تر مالک جواهر، شیخ محمّد حسین که فراگیر ای رند و مستعدّ بود نیز همراهشان می رفت تا اینکه در یکی این سفرها به طور اتّفاقی و از روی خطا، مورد اصابت گلوله قرار گرفت و در عنفوان جوانی، در حالی که در مسیر مسجد سهله بود، کشته شد.

داستان از این قرار بود: یکی از افرادی که به امر روضه خوان جعفر کاشف الغطاء سرگرم یادگرفتن یادگرفتن نظامی و تیراندازی در بیابان های دور و بر شهر بود تا در ازای وهّابیونی که دائماً کربلا و نجف را مورد هجمه های خود قرار می دادند، بایستد و دفاع کند، تیری شلیک می کند و به سبب انحراف در تیراندازی، روضه خوان محمّدحسین مورد اصابت گلوله قرار گرفته و رحلت می کند.

صاحب و مالک جواهر در بستر بیماری ای که سبب به رحلت او شد، از طرف یکی‌از عیادت کنندگان، مورد پرسش قرار گرفت که در‌صورتی‌که خدای نکرده برای شما اتّفاقی بیافتد، مرجع تاسی چه کسی خواهد بود؟ صاحب و مالک جواهر برای پاسخ بدین سؤال دستورداد تا بزرگان از بین علما و مجتهدان عده شوند. آنان نیز بلافاصله به نزد صاحب جواهر رسیدند.

در سقف توسعه و گسترش تعداد 27 گنبد تاشو (متحرک) برای محافظت برودت هوای داخل مسجد ، تهویه و نیز استعمال از نوروفروغ طبیعی در هنگام ضرورت فعالیت گذاشته شد که وزن هر کدام از آن ها 80 تن میباشد. این گنبدها از درون با چوب مخصوصی که توسط احجار نفیسه و به رنگ های مختلف و خوشگل تشریفات ترحیم مشهد تزئین گردیده پوشیده گردیده‌است.

از نکات دیدنی این گنبدها این می‌باشد که باز یا بستن آن با وجود سنگینی زیاد صرفا یک دقیقه طول می کشد و این در حالی میباشد که در صورتیکه این باز و بسته شدن به صورت دستی انجام می گرفت برای هر باز یا بستن آن دستکم نیم ساعت فرصت مایحتاج می باشد. از نکات جالب دیگر این پیشرفت درب های زیبای آن می باشد که از بهترین انواع چوب ساج تشکیل‌شده و برای ایجاد کرد این درب ها و پنجره ها بیش تر از 1600 متر مکعب چوب ساج خشک گردید. این درب ها و پنجره ها سوای میخ و با ادخال قطعات آنها در همدیگر تشکیل‌شده اند.

با وجودی که وزن هر درب به 2.5 تن می رسد ، به حدی متوازن عمل نهاده شده اند که حتی 1نفر به تنهایی و به سهولت درب های ساده آنان‌را باز و بسته می نماید.

این درب ها به 4 گروه عمده تقسیم میشوند:

مجموعه اولیه به تعداد 7 عدد، که هر کدام از آن ها از 7 درب ساخته شده اند.

مجموعه دوم به تعداد 3 عدد، که هر مورد از آنان از 3 درب درست شده اند.

گروه سوم به تعداد4عدد ، که هر کدام از آن‌ها از 2 درب تشکیل شده اند.

مجموعه چهارم به تعداد 19 عدد، که هرکدام از آنها از 1 درب تشکیل شده اند.

و بنابراین تعداد درب ها به 85 عدد می‌رسد.

مادرش، از خوش‏حالی، در پوست‏خود نمی‏گنجید و بر حضرت بقیة‏الله، ارواحنا فداه، پیوسته درود می‏فرستاد و سخنانی می‏گفت که از یک فرد سنی مذهب بسیار دیدنی بود . مثلا می‏بیان کرد: «من نمی‏دانم الآن امام فرصت علیه السلام کجا می‌باشد: آیا در دریاها ، کشتی‏ها را نجات می‏دهد و یا در اسمان‏ها، هواپیماها را نجات می‏دهد؟ » .

سعید، در این مسافرت، با کوله‏باری از پرونده‏های پزشکی و عکس‏ها و آزمایش‏ها تشریفات ترحیم مشهد آمده بود، که آنان‌را به مشتاقان ارائه دهد . از ورقه ها پزشکی او، مسئولان مسجد، فیلم برداری کردند . از خود سعید و مادرش نیز فیلم‏برداری شد، و سخنانشان ضبط گردید . بی‏گمان ، خانواده‏ی «چندانی‏» در میان خانواده‏های معتقد اهل سنت، مبلغ صمیمی و بی‏قرار حضرت بقیة‏الله، عجل الله گرانقدر فرجه الشریف ، خواهند بود .

در طی سال، شب‏های چهارشنبه، مسجد مقدس جمکران ، پذیرای قریب یکصد هزار شیفته دل باخته میباشد که از شهرهای به دور و نزدیک، به شهر مقدس قم روی می‏آورند و در مقبره مطهر حضرت معصومه علیها السلام پیشانی وقار بر آستان می‏سایند و آن‌گاه راهی مسجد مقدس جمکران می‏شوند و با امام رؤف ، به راز و نیاز می‏پردازند .

از صورت‏های پررنگ‏ای که ارادت خاصی به مسجد مقدس جمکران داشتند و خوانند‌گان گرامی محترم علمی و تقوایی آن‌ها آشنایی دارا‌هستند ، آیه‌ها عظام حاج روضه خوان عبدالکریم حائری ، حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزی ، حاج سید محمد تقی خوانساری ، حاج سید محمد حجت کوهکمری ، حاج آقا حسین بروجردی ، حاج سید حسین حکم دهنده، حاج روضه خوان محمد تقی بافقی، حاج آقا مرتضی حائری را می‏اقتدار نام توفیق .

برای مرحوم آیة‏الله حائری، هر وقت مشکلی پیش می‏آمد، مرحوم آیة‏الله بافقی را به مسجد جمکران می‏فرستاد و رفع نقص‌ می‏شد .

هر وقت ‏شهریه‏ حوزه دفاع نمی‏شد ، مرحوم آیة‏الله حجت ، به مسجد مقدس جمکران مشرف می‏شد و همان روز، شهریه هواخواهی می‏گردید .

آشنایی با مسجد ایا صوفیه

مسجد ایا صوفیه یکی جاذبه های گردشگری شهر زیبای استانبول در ترکیه هست. این مسجد معمولا جزو لیست تمام گردش گر‌هایی که به استانبول سفر می‌کنند؛ جای‌دارد. بسیاری از مردم عالم ابا صوفیه را آرم میهن ترکیه می‌دانند و معمولا در شرایطی‌که کسی یک بار از این مسجد بازدید کرده‌با‌شد، معماری تشریفات ترحیم مشهد ویژه و بینظیر این آن در ذهنش خواهد ماند.

تاریخ مسجد ایا صوفیه

ایا صوفیه درواقع یک عبادتگاه میباشد که در اولِ امر کلیسای جامع مسیحی ارتدوکس بوده میباشد. در مرحله آجل به کلیسای جامع کاتولیک رم و در نهایت هم به مسجد عثمانی تغییر کاربری داده است. برای مدتی ایا صوفیه به موزه تبدیل شده بود ولی در سال 2020 به فرمان مدیریت جمهور مرزوبوم ترکیه دوباره به مسجد تغییر‌و تحول کاربری اعطا کرد. در نوشته‌ی‌علمی آشنایی با مسجد ایا صوفیه قصد داریم سیر تا پیاز را درباره این مسجد بازرسی نماییم. آغاز به معرفی آن خواهیم پرداخت. سپسی پاره ای درباره تاریخچه، معماری و دیگر نکات اصلی آن سخن خواهیم زد. اگر شما هم علاقمند به استحصال اطلاعات بیشتر در این باره میباشید تا انتهای این نوشته‌علمی با ما همپا باشید.

معرفی مسجد ایا صوفیه

در پاسخ به‌این سوال که مسجد ایا صوفیه کجاست باید اعلام‌کرد، این مسجد در قسمت اروپایی شهر استانبول، در میدان ایا صوفیه جای‌دارد. این محله یک کدام از پر رفت و آمدترین محله‌های استانبول میباشد که تعداد زیادی هتل، راءس خرید و جاذبه گردشگری در آن جای دارد. در همسایگی ایا صوفیه یک مسجد پر اسم و رسم دیگر به نام مسجد فرمانروا احمد قرار گرفته می باشد. در اطراف این جاذبه تاریخی هم تراموا و هم قطار کابلی وجود دارد و شما به راحتی می‌توانید از این جاذبه خود را به سایر نقاط استانبول برسانید. این مسجد تاریخی در بالا کلیسای حکمت مقدس نام داشت و در بعدازظهر عثمانی که به مسجد تبدیل شد، نامش نیز تغییر تحول یافت.

10ـ متفحص و متتبع بی‏نظیر، میرزا حسین نوری، متوفای 1320 هجری، پس از جست و جوی فراوان، به هشت‏باب از ترجمه‏ی تاریخ قم دست‏یافته (جنة الماوی، ص 47 و بحار، ج 53، ص 234) و مشروح ماجرا احداث مسجد مقدس جمکران را از ترجمه‏ی تاریخ قم، از روی دست‏خط تشریفات ترحیم مشهد سید نعمت الله جزائری، در آثار بها‏مند خویش آورده می باشد :

1ـ جنة الماوی، چاپ بیروت، دارالمحجة البیضاء، 1412 هجری، ص 42- 46 .

2ـ به عبارتی، به پیوست، بحار الانوار، چاپ بیروت، مؤسسة الوفاء، 1403 هجری، ج 53، ص 234ـ. 230 .

3ـ نجم ثاقب، چاپ طهران، علمیه‏ی اسلامیه، بی‏تا، ص 212- 215 .

4ـ کلمه و واژه‏ی طیبه، چاپ سنگی، بمبئی، 1303 هجری، ص 337 .

5ـ مستدرک الوسائل، چاپ قم، مؤسسه‏ی آل‏البیت علیهم السلام، 1407 هجری، ج 3، ص 432 و447 .

11ـ روضه خوان محمد علی کچویی قمی (متوفای 1335 هجری) مشروح آن را از کتاب‏های خلاصة البلدان، نجم ثاقب، واژه و کلمه‏ی طیبه، در کتاب قیمت‏مند انوار المشعشعین، چاپ قم، کتابخانه آیة‏الله مرعشی، 1423 هجری، ج نخستین، ص 441- 449 (چاپ سنگی 1327 هجری، جلد اول، ص 184- 189)، نقل نموده است .

12ـ حاج شیخ علی یزدی حائری (متوفای 1333 هجری) مشروح آن را در کتاب « الزام الناصب » ، چاپ بیروت، مؤسسه‏ی اعلمی، 1397 هجری، جلد دوم، ص 58- 62، به گزارش محدث نوری، از ترجمه‏ی تاریخ قم آورده می باشد .

13ـ همگی‏ی کسانی که پس از محدث نوری درباره‏ی تاریخ قم کتاب نوشته‏اند، مشروح ماجرا احداث مسجد مقدس جمکران را از وی نقل کرده‏اند . روحانی محمد حسن ناصر الشریعه، متوفای 1380 هجری، در تاریخ قم، چاپ قم، مؤسسه‏ی مطبوعاتی دارالعلم، 1342 خورشیدی، ص 147- 156، یکی آن اشخاص میباشد .

14ـ تمامی‏ی علمای معاصر که درین ارتباط کتاب نوشته‏اند، همچون علامه‏ی معاصر آیة‏الله حاج روحانی محمد غروی، در کتاب گران سنگ« المختار اینجانب کلمات الامام المهدی علیه السلام» ، چاپ قم، 1414 هجری، جلد یکم، ص 440- 448، نیز به‌این رخداد اشاره نموده است .

این مسجد تبارک حوادث تاریخی متعددی را از راز گذرانده است. حریق‌سوزی گران قدرِ سال ۱۶۶۰ میلادی، دامنش را تا مسجد سلیمانیه رساند و به آن صدمات دور از شوخی وارد کرد. اما در حین پادشاه محمد چهارم بخش‌های زخم‌چشم‌ ترمیم شد تا مسجد سلیمانیه همچنان نگینی دربین جاذبه‌ های استانبول بدرخشد. بااین‌‌وجود، تشریفات ترحیم مشهد رگه‌هایی از مدل معماری باروک در تاثیر تجدید بنا در مسجد چشم می‌شد که طرح اول آن را تغییر‌و تحول داده بود.

دومی صدمه در سال ۱۷۶۶ میلادی به این مسجد تاریخی وارد شد. این توشه ز‌لزله عزمش را جزم کرده بود که مسجد سلیمانیه را به یک تاثیر تاریخی که فقط در تاریخ اسمش آمده تبدیل نماید. تعمیرات پس‌ از این ز‌لزله مسجد را احیا کرد؛ اما معماری اول آن دستخوش تغییرات دور از شوخی‌­خیس شد و مسجد سلیمانیه دیگر آن مسجد سابق نشد.

صدمات جدی مسجد سلیمانیه استانبول به همین دو توشه ختم نشد. در طول نبرد جهانی دوم حیاط مسجد به مکانی برای انبار اسلحه و مهمات تبدیل‌ گردیده بود. با حریق‌به چنگ آوردن مهمات جنگی، ضربه سوم بدین بنای شگفت‌انگیز وارد شد و چیزی نمانده بود که مسجد سلیمانیه به‌طورکامل از در میان برود؛ اما دوست داران معماری، بازهم در سال ۱۹۵۶ میلادی مسجد سلیمانیه را احیا کردند تا اثر ها تاریخی ترکیه را مجموع‌وکمال حفظ نمایند.

رخنه‌‌ها در سال ۲۰۱۳ میلادی پل مترو هالیچ را بهره‌برداری کردند تا اقتدار و قدرت مهندسان این میهن را در مسئله معماری به صورت جهانیان بکشند. اگرچه این پل قشنگ به یک قسمت طلاق‌ناپذیر از لیست جاذبه‌ های ترکیه تبدیل‌ گردیده و حتی پایش تا فیلم‌های مشهور ترکیه رسیده میباشد، اما صدمات جبران‌ناپذیری به نمای شمالی مسجد وارد نموده است. شاید روزی به‌اندازه‌ای بنا‌های امروزی دراین مکان سازه خواهد شد که حتی توریست‌ها هم مسجد سلیمانیه را به‌دست آلزامیر بسپارند، گذر مجال صدق درستی یا این که نادرستی این درنگ را پر‌نور می‌نماید.