مجله خبری تشریفات

مسجد ساوه از سابق ترین مساجد کشور‌ایران در تشریفات ترحیم مشهد شهر ساوه میباشد و طی زمان های گوناگون بوسیله هنرمندان اهل ایران تزئین و بازسازی شـده اسـت به نحوی که بازسازی های صورت گرفته موجب گردیده اثری از بنای نخستین مسجد در زمان کنونی باقی نماند.

تاریخچه مسجد ساوه
ویژگی این بنای تاریخی-مذهبی آن میباشد که نمودهایی از سه مدت تاریخی (پیش از اسلام، قرنها اول اسلامی و روزگار صفوی) در آن چشم می شـود. آثـار و بقایای جانور بیان‌کننده این میباشد که جای مسجد فعلی در زمانه کشور‌ایران باستان، آتشکده بوده و در زمان اسلامی تبدیل به مسجد شد‌ه‌است.

در دو کناره ضلع جنوبی مسجد ساوه، ساختمانی میباشد خشتی و گلی به صورت آرم بعلاوه، (متقاطع) که از وجود آتشکده در زمانه قبل از اسلام حکایت داراست. تا به اکنون به صورت ظریف تاریخ بنای مسجد جامع ساوه گزینش نشده، البته سابق ترین شیء که در این موسسه پیدا گردیده، کتیبه هایی میباشد که در سده ۴ هجـری قمـری مندرج اند.

به این ترتیب مسجد ساوه دستکم ۱۰۰۰ سال عمر داراست. مسجد جامع ساوه در زمان تاریخ تغییرات متعددی کرده؛ گنبدخانه مسجد که از دیرین ترین بخشهای آن میباشد، سده های چهارم و پنجم در ضـلع جنـوبـی بنـا گردیده، مناره مسجد وابسته به سده ششم میباشد و حیاط غربی در سده هشتم تاسیس شده است.

معماری مسجد ساوه
مسجد جامع ساوه به طور کاملً از آجر و گل ساخته میباشد که در نوع خویش بی سابقه است.
این مسجد دربرگیرنده یک صحن و گنبدی در جنوب، دو حیاط، یک مناره، یک سری شبستان، محراب هایی متفاوت و دیرین با خطوط کوفی و دو محراب از عصر صفویه با خط ثلث میباشد.
مسجد ساوه دارنده شبستان ها و دهلیزهای زیبای آجری میباشد که هر چشمه به پهنا ۵ ٫ ۳ و ارتفاع ۲۰ متر می‌باشد و از اثر ها سـده ششـم و عصـر سـلجوقیان بـه شـمار می رود.
محراب آن دارنده کتیبه های متفاوت عمودی و افقی میباشد که سه جانب آن را فرا گرفته و روی آن سوره هایی از قرآن (سوره قدر، اخلاص، آدینه) به خط ثلث و کوفی گچبری شد‌ه‌است.
در ضلع غربی دربین شبستانهای این سازه، حیاط باشکوه و رفیعی جای‌دارد و در هر جانب این تراس، حجرهای با درگاه تنگ و کوتاه نمـودار میباشد.
گنبد مسجد جامع ساوه به قطر ۱۴ و طول ۱۷ متر هست که ساق یا این که گردنه گنبد ۴ متر طول دارااست و تر و تمیز به کاشی های معقر است.

استان کویری سمنان با مردمی متدین و مذهبی تشریفات ترحیم مشهد دربین استان‌های طهران، مازندران، گلستان، خراسان شمالی و رضوی، یزد، اصفهان و قم قرار گرفته میباشد. وضعیت قرارگیری این استان به سیرتکامل‌ایست که دو اقلیم گوناگون را در بردارد. در نصیب‌های جنوبی سمنان شاهد بخش ها کویری هستیم و در نصیب‌های شمالی بیشه‌ها و بخشها کوهستانی نسبتا مرتفعی را می بینیم. به همین باعث استان سمنان زیستگاه سیرتکامل‌های جانوری و گیاهی متنوعی میباشد که در‌این دو اقلیم معاش می‌نمایند. سمنان با تاریخی بی نیاز یک کدام از شهرهای تاریخی کشور ایران به حساب می‌آید که با دارا بودن اثرها فرهنگی و طبیعی سالانه گردشگران بخش اعظمی را به سوی جذب می‌نماید.
جای ‌های زیارتی، آرامگاه‌ها و حرم‌ها بخشی از جاذبه‌های تاریخی و مذهبی محسوب می شوند که عشق‌مندان و زائرین برای عبادت بدین بخشها مسافرت می‌نمایند. جای ‌های زیارتی ادب خاصی به همدم دارا‌هستند. در کشور‌ایران مدفن 33 رسول در 15 استان وجود داراست که مدفن 5 نبی به اسم‌های ارمیای رسول، تندرست و لام، جرجیس پیامبر و دانیال پیغمبر در استان سمنان واقع شد‌ه‌است.

حرم ارمیای رسول در روستای ارمیان در 60 کیلومتری شاهرود و در مسیر شاهرود به سبزوار جای‌دارد. ارمیا که از پیامبران بستگان بنی اسرائیل بود در روستای عناتوت متولد شد. ارمیای فرستاده فرزند حلقیا در حین یکی‌از پادشاهان یهود در قرن 6 و 7 ق.م به پیامبری رسید. ارمیا مولف کتاب احکام یهودی بود. به اسم وی در قرآن اشاره مستقیمی نشده میباشد البته اسم اورا در منابع اسلامی به صورت‌های متفاوتی نام برده میباشد.

علی رغم توسعه و گسترش‌ متعددی که انسان تشریفات ترحیم مشهد در قضیه‌های گوناگون برای مثال معماری، مواد و مصالح داشته، مکان خالی صفا و صمیمیت منزل‌های تاریخی، امروز به شدت حس میشود. سوئیت‌های بلند و عرش‌خراش‌ها، ازدحام جمعیت و تراکم شدید منزل‌ها و ولی ورود معماری غربی به جمهوری اسلامی ایران، دلایلی می باشند که تفاوت‌های اکثری در میان منزل های تاریخی کشور‌ایران و منزل‌های مدرن به وجود آورده‌اند. نمایان‌ترین تفاوت‌هایی که در میان منزل‌های دیرین و نو به وجود آمده از لحاظ تفاوت مساحت عرصه میباشد.

در منزل‌های سنتی جمهوری اسلامی ایران به سبب ساز مساحت زیاد، قسمت‌های مختلفی وجود داشت. ایوان تعالی، نصیب‌های اندرونی و بیرونی، آبگینه و تراس که در منزل‌های تازه دیگر به دیده نمیخورند. ضخامت دیوار‌ها در سازه‌های سابق زیاد بوده و تا ۶۰ سانتی‌متر می‌رسیده میباشد. در حالی که در منزل‌های تازه حداکثر ۳۵ ساتی‌متر میباشد. همینطور مصالح به عمل رفته در منزل‌های تاریخی نیز امروزه تغییرات متعددی داشته میباشد. آجر و کاه‌گل، امروزه مکان خویش را به موادتشکیل دهنده آجری، سفالی، فلزی، بتنی و فولادی داده‌اند.

آبگینه منزل موزه مقدم
قسمت های متفاوت منزل های تاریخی اهل ایران
معماران منزل‌های دیرین اهل ایران پایین اثر فرهنگ وتمدن و اقلیم بخش ها متفاوت، اثرها با ارزشی از خویش به مکان گذارده‌اند. از خصوصیت‌هایی که در اکثر اوقات منزل‌های کهن کشور‌ایران مشاهده میشود، مساحت زیاد آن ها میباشد. فضای منزل‌های دیرین اهل ایران بر تولید مکانی آکنده از ادب و صمیمیت برای اعضای خانواده تاکید داشته میباشد. قسمت‌های گوناگون منزل‌های اهل ایران در راستای سلسله مراتب و محرمیت‌ها صورت میگیرد. به این ترتیب که شخص آغاز سردر و سکوی ورودی را خواهد روءیت کرد. بعد از آن وارد هشتی و دالان‌های ارتباطی گردد.

عموما در هر منزل اهل ایران یک‌سری اتاق با اسم‌های گوناگون برای مثال مهتابی، فصل‌تابستان نشین، فصل زمستان نشین، اتاق کرسی، فصل بهار خواب، اتاق گوشوار، اتاق بادگیر و آبگینه‌منزل وجود دارااست. در کنار این‌ها ایوان‌های داخلی و بیرونی با اندازه‌های متعدد نیز مشهود است. به‌دنبال به توضیح هرمورد خوا‌هیم پرداخت.

جايگاه
در دو سوی در ورودی، برای عده ای مانند هم محلی‌ها که وارد منزل نمی‌شدند، محلی درنظرگرفته شده بود که جايگاه اسم داشت. به هرکدام از منزل‌های تاریخی که بروید جايگاه را به طور دو طرفه یا این که یک طرفه کنار درب ورودی خواهید روئت کرد. اینجا فضایی برای استراحت و توقف‌های موقت بوده میباشد. وجود رتبه در منزل‌های دیرین نماد میدهد که هم محلی منزل رمز پا ماندن را برای اشخاص جلوی در درست و مودبانه نمی‌دانستند.

رمز در ورودی
او‌لین قسمت از منزل‌های تاریخی که از بدور خود نمایی می‌نماید، سردر میباشد. دیدنی میباشد بدانید که سردرها در اقلیم‌های متفاوت صورت‌های متفاوتی دارا‌هستند. در بازدید از منزل‌های تاریخی، بلافاصله وارد منزل نشوید. مسلما به صورت ظریف سردر و آرایه‌های زیبایی که در ایجاد کرد آن به عمل رفته را نگاه فرمائید. مانند سردر منزل‌های تاریخی تبریز که کاشی‌کاری‌های فوق‌العاده‌ای را در آنان خواهید یافت. سردر در واقع یک کدام از نصیب‌های بیرونی بوده که معمولا به طور هلال تزئین و کاشی کاری شد‌ه‌است. به صورت معمول در بالای آن آیاتی از قرآن یا این که احادیث نوشته می‌گردیده است.

هشتی
این نصیب از منزل به صورت‌های هشت ضلعی، نصفه هشت ضلعی و یا این که چهار گوش چشم میشود. هشتی برای تقسیم نصیب‌های متعدد منزل و گاه دسترسی به منزل‌های دیگر به کار گیری میشد.

دالان
راهرویی که هشتی را به ایوان منزل متصل می‌نماید، دالان نامیده میشود. دالان برای چشم نشدن اهل خانه و رعایت حریم محرمانه دارنده پیچ‌و‌خم میباشد.

تراس
در منزل‌های تاریخی ایوان تحت عنوان راس منزل در حیث گرفته میشد. به این دلیل‌که با دقت به مساحت زیاد و نصیب‌های گوناگون مانند حیاط، آبگینه، باغچه و اتاق‌های محیط آن، ایفا اکثری از امور مانند مراسم گوناگون مذهبی و عروسی را میسر می‌تشکیل داد. معمولا تراس منزل‌های سنتی سازه به رعایت حریم محرمانه و همگانی، از سه نصیب نارنجستانی، اندرونی و بیرونی تشکیل می شد. ایوان نارنجستان محوطه‌ای بسیار خرد بود که حتی امکان پوشیده شدن راز آن نیز وجود داشت. تراس بیرونی وسعتی نسبتا خرد داشت که به وسیله هشتی یا این که درب از تراس اندرونی مستقل می شد. این ایوان مختص امور و دیدارهای همگانی بود و پذیرایی از اشخاص ناآشنا و یا این که نامحرم در اینجا شکل می‌گرفت.

ایوان اندرونی با وسعتی زیاد و شایان توجه، تر و تمیز به درختان، درختچه‌ها و اشکال بوته‌های گل بود. این تراس حتی برای اهل خانه حکم یک گلشن را داشت. تراس اندرونی مختص اهل خانواده بوده و از نگاه نامحرمان پوشیده بود.

البته در افسانه‌ها ماجرا میباشد کیخسرو واپسین تشریفات ترحیم مشهد سلطان زمان پهلوانی شاهنامه و پاد شاه سلسله اساطیری و افسانه‌ای کیانیان است. وی به‌وقت مفتوح کردن دژ جادویی و اهریمنی بهمن، در نصفه‌ای از روز با ظلمات هوا مواجه شد. اما این تیرگی و ظلمت شبانه نابهنگام در نیم روز، بر تاثیر طلسم و افسون دیوان پدید آمده بود. ولی ناگهان به امداد اهورا، آتشی مقدس بر یال اسب فرمانروا جلسه. ناگهان از این حریق، عالم از ظلمت رها و توشه دیگر نور و روشنایی رجوع و برگشت. سپس سلطان بعد از مفتوح کردن دژ بهمن، به میمنت و مبارکی این کمک وجود هستی‌نصیب اهورامزدا خدای دین زرتشت، حریق فرود آمده را در آنجا نشاند. همینطور جای موردنظر را، حریق اسب نر یا این که آذرگشنسب اسم بنیان.

ذکر پیشینه‌ای از آتشکده آذر گشسب
محل عبادت مقدس زرتشتیان به‌شکل یک آتشکده گران قدر بود که سازه به جستجو‌های انجام یافته، در زمان اشکانی سازه شوید. البته خوب میباشد بدانید که آتشکده آذرگشنسب در زمانه ساسانی به هم پا بناهای تاریخی و کهنی نظیر تراس غربی که به تراس خسرو نیز دارای اسم و رسم میباشد، ساخته شد. در‌این زمانه سازه بر نوشته‌های مورخین، آتشکده آذر گشسب بسیار آیتم دقت و مقدس محسوب می شد. حتی این هنگام آتشکده سازه بر اعتنا بسیار زیاد پادشاهان ساسانی، زمانه نقط ی اوج و تقدس خویش را پشت راز می‌بنیان. همینطور محل این آتشکده در شهری جای‌دارد که شاید بتوانید آن را ، به عبارتی محل تولد زرتشت بدانید. از این شهر به «شیز» همینطور « گنزک» به پارسی وسط و نیز در متن ها پهلوی به «گنجک»، خاطر میگردد. اما این زمان آبادانی، صرفا تا سال ۶۲۴ میلادی به درازا پایید.

گذر بر تاریخ آتشکده آذر گشسب
بعد سازه بر لشکرکشی ارتشیان روم شرقی به فرماندهی هراکلیوس، ژنرال رومی به جمهوری اسلامی ایران نقطه نهایی روزگار آتشکده آذرگشسب فرا رسید. همینطور این نبرد سبب ساز به ناکامی، خسروپرویز و مرزوبوم کشور‌ایران شد. آخر و عاقبت خسروپرویز حتی نتوانست از حریق مقدس در آتشکده آذر گشنسب نیز، حراست و تامین نماید. هم زمان آتشکده آیتم تهاجم و چپاول واقع شد و هیچ زمان نتوانست آبادانی، جلال و گسترش پیشین را بازیابد. حقیقت در روزگار آباقاخان دو‌مین ایلخان مغول و جانشین هولاکوخان، آتشکده آیتم بازسازی وسیعی واقع شد. حتی ساختار‌های جدیدی هم به آنچه که از ساسانیان باقی مانده بود، اضافه شد. به‌طوری که حوزه‌ بیشتر تحت عنوان قصری در فصل‌تابستان، آیتم استعمال واقع میشد. اما می بایست اعلام‌کرد بعداز ایلخانان، تخت سلیمان و آتشکده آذرگشسب به‌صورتی معدود‌ مداقه تلقی می شد. آخر و عاقبت یک هیئت آلمانی و اهل ایران، مبادرت به یک‌سری پژوهش ها باستان‌شناسی در حیطه نمود و به کشفیاتی دست یافت.

زمانی یک کدام از اقوام یا این که آشنایان ما از پک پذیرایی ترحیم مشهد عالم میرود اکثر زمان ها در‌پی شیوه هایی برای زنده نگه داشتن خاطر و خاطره آن ها هستیم .

به عنوان مثال شغل های سزاوار ای که میتوانیم در حق فوت شده ها خویش اعمال دهیم چاپ قرآن و دعا ها برای یادبود فوت شده ها و توزیع آن در مراسم ختم و یادبود میباشد.

مثال ای از چاپ یادبود برای فوت شده ها بر روی کتاب مناجات باایمان
شما میتوانید برای پیشنهاد چاپ مفاتیح برای فوت شده ها ، چاپ قرآن برای مرده ها، یا این که چاپ دعا ها برای مرده ها ، که در نقطه نهایی مراسم به کمپانی‌کنندگان اهدا می شود می توانید به تارنما قرآن استور مراجعه‌کنید.

با هر توشه استعمال از این کتاب های یادبود هم خاطر و خاطره آن عزیز در پیشین زنده گردیده و هم اجر خواندن به روح مرحوم کادو می گردد.

ختم قرآن
تلاوت قرآن از نخستین تا پایان به طور شخصی یا این که جمعی, به نحوی که قرآن را کاملاً بخوانند و ختم نمایند. ختم قرآن در مجالس ترحیم یا این که محافل توسل اعمال می گردد. به خواندن بعضی آیات و سوره های قرآن به طرز خاص هم ختم گرفته می گردد. مانند ختم سوره انعام یا این که ختم «امن یجیب». در بعضی مراسم برای ختم قرآن از قرآن تک برگ طلقی عثمان طه استعمال می‌گردد.

مراسم ختم قرآن
ختم دریافت کردن
ختم به دست آوردن یا این که ختم گذاشتن, برپا کردن مجلس قرآن و به تبع آن به برپایی مجالس ترحیم و عزای مرده ها گفته می گردد. بر همین قیاس, روی هم گذاشتن ختم و نقطه پايان مراسم را «ختم برچیدن» میگویند.

قرآن سی پاره
قرآن 30 پاره به قرآنی که هرمورد از جزء های 30 گانه آن غیر وابسته مستقل جلد گردیده باشد و در مجالس ختم و مانند آن گزینه استعمال قرار گیرد گفته میشود. بر همین پایه به دسته مجلدات قرآنی که به 60 بخش متساوی, یعنی نیم جزء تقسیم گردیده باشد, قرآن 60 پاره و به جزء های قرآنی که به 120 نصیب, تقسیم و غیروابسته مجلد گردیده باشد، قرآن 120 پاره گفته میگردد. هر کدام از جلدهای قرآن های 120 پاره, یک حزب از قرآن مهربان میباشد.

مثال قرآن 30 پاره با باکس
فاتحه
1. سوره اولیه قرآن مهربان میباشد که در نمازها مراسمات مذهبی یا این که در مجالس عزاداری و قبرستان برای آمرزش در گذشتگان خوانده می‌گردد. از اسم های دیگر این سوره, ثنا و « فاتحه الکتاب » است.
2. در‌این مجالس ترحیم معمولاً فاتحه چی ها و گاه از سوی حاضران با صدای بلند واژه فاتحه یا این که الفاتحه گفته میشود. این اشخاص با بیان کردن «فاتحه» یا این که «الفاتحه», از حاضران می‌خواهند که سوره ستایش را برای جدید پیشین یا این که کلیه فوت شده ها تلاوت کنند.

3. در رای زنی ها مجازاً به سوره ثنا و اخلاص «فاتحه» گفته میشود. براین اساس, حاضران در مجالس با شنیدن واژه «فاتحه» این دو سوره را تلاوت و ثوابش را به روح نو قبل تقدیم می نمایند.

فاتحه چی
به هر که در مجالس ترحیم, هنگام ورود افراد, واژه و کلمه «فاتحه» را بر لهجه میاورد و در برخی مجالس گلاب در اختیار حضار می ریزد و جزوات قرآن را نیز در بین حاضران پخش می نماید گفته می‌شود.

فاتحه مع الصلوات
این عبارت را در مجالس ختم با صدای ختم با صدای بلند بر گویش میاورند تا حاضران, بعداز صلوات صادر کردن جمعی, سوره ستایش و اخلاص را بخوانند.

الرحمن خوانی
بعد از آن که قاریان آیه ها و سوره های مطلوب مانند سوره یاسین را در مجلس ترحیم خواندن کردند, یک کدام از قاریان به تلاوت سوره الرحمن میپردازد. وقتی که قاری, آیه ها اول سوره الرحمن را خواند و به آیه های (فبای آلاء ربکما تکذبان) رسید, حاضران با شنیدن هر باره این آیه, با قاریان هم آوایی کرده و صدا به مطرح شدن «لا بشی ء اینجانب آلاء رب اکذب رب صل علی محمد و آل محمد» بلند می نمایند. مرسوم میباشد که در‌این مراسم ، سوره الرحمن, تا آیه (مجموع اینجانب علیها فان و یبقی وجه ربک ذوالجلال و الاکرام) تلاوت می‌گردد.

مسجد پامنار زواره اصفهان يكي ديگر از تشریفات ترحیم مشهد مسجدهاي تاريخي ايران میباشد كه تحت عنوان اثرها تاريخي آیتم بازديد قرار مي‌گيرد. استان اصفهان تحت عنوان يكي از استان‌هاي گردشگرپذير داراي شهرهاي تاريخي بسياري ست. يكي از اين شهرها، شهر زواره میباشد. جاهاي ديدني زواره بسيار زياد میباشد. قصه‌هاي بسياري راجع‌به مسجد قديمي پامنار زواره مطرح میباشد. درپی بيشتر به معرفي، معماري مسجد پامنار زواره و بازسازي آن مي‌پردازيم.

معرفي مسجد پامنار زواره اصفهان

مسجد پامنار زواره مسجدی با عمر ۱۰۰۰ سال میباشد که در شهر زواره اردستان، در استان اصفهان قراردارد. بنای مهم و گذشته مسجد مرتبط با آتشکده‌ای قدیمی مانده از زمان ساسانیان میباشد. این مسجد در زواره دارنده یک مناره بلند کتیبه دار است که آوازه مسجد به همین انگیزه میباشد. مناره این مسجد را دو‌مین مناره بلند کتیبه دار تاریخ پس از اسلام میدانند. بانی این مسجد دهدار زواره، شخصی به اسم ابو عبدالله محمد ابن ابراهیم در قرن ۵ بوده میباشد.

عکس محراب مسجد پامنار
با اعتنا به کتیبه مناره فرصت ظریف تشکیل داد مسجد و مناره آن، در سال ۴۶۱ قمری بوده میباشد. مبتنی بر نوع معماری انجام یافته بر روی سازه متوجه می‌شویم که‌این شاهکار مرتبط با عصر تاریخی سلجوقیان است. متاسفانه بخشی از مسجد که در زمان ساسانیان تشکیل‌شده بود به یار و همدم یک کدام از محراب‌ها تخریب گردیده‌است. مسجد پامنار زواره در تاریخ ۱۲ اسفند سال ۱۳۱۵ خورشیدی با شماره ۲۸۴ به تصویب ملی رسیده میباشد.

مناره مسجد پامنار زواره
معماری مسجد پامنار زواره
مسجد پامنار زواره از دید معماری با اعتنا به عمر یک هزار ساله‌اش بی سابقه میباشد. عمده تزئینات به عمل رفته در‌این مسجد گچ کاری‌های بسیار دقیق می باشند که در محراب‌ها و حیاط‌ها چشم می گردند. علاوه‌بر نقوش اسلیمی عمل گردیده در گچ بری‌ها، نوشته‌هایی به خط کوفی دیوارها، محراب‌ها و مناره‌های مسجد را زینت دادند. مناره مسجد نیز که استدلال مهم همیت یافتن این مسجد می باشد، به وسیله به عبارتی ابو عبدالله محمد ابن ابراهیم تاسیس شده است. ارتفاع مناره مسجد، ۲۰ متر میباشد. یعنی از نگاه طول دو‌مین مناره کتیبه دار سپس مناره ۲۴ متری مسجد ساوه به حساب می آید.

گچکاری های مسجد
با اعتنا به مدل معماری یعنی هندسی و آجری بودن مسجد، به خیر و خوبی زمان سلجوقی برای بازدید کننده تداعی میشود. این مسجد قرن پنجم هجری، ۷ محراب داشت. یکی آن ها به سوی اولی قبله مسلمان‌ها یعنی بیت المقدس پیاده سازی گردیده بود. متاسفانه در سال ۵۹ یعنی در اوایل انقلاب، این محراب برای تشکیل داد یک تالار اجتماعات تخریب شد. ولی ۶ محراب دیگر که به طرف مکه تشکیل شده بودند همچنان ما‌نده‌اند. شبستان مسجد نیز که در واقع از به عبارتی عصر ساسانیان مانده بود، نابودشد.
باطن مسجد
نوسازی مسجد زواره
خوشبختانه پس از بی توجهی‌هایی که‌این مسجد به خویش روءیت کرد، اداره به جا مانده فرهنگی اردستان مبادرت به نوسازی آن نمود. این اداره در سال آغاز ۹۶ مبادرت به تفحص‌های باستان شناسی بر روی مسجد کرد. بعد سالنی که به بنای این مسجد اضافه گردیده بود را تخریب کردند. برای نوسازی مسجدبه به عبارتی صورت اول خویش حدود ۲ میلیارد تومان هزینه‌ شد. با استعمال از نقشه‌ها و تصاویر دیرین این مسجد نیز نصیب‌های از فی مابین رفته به به عبارتی صورت دیرین ساخته شدند.
مسجد پامنار زواره از باطن کوچه
نشانی مسجد پامنار
این مسجد تاریخی در استان اصفهان، شهرستان اردستان و در شهر زواره قراردارد. این مسجد در خیابان پامنار گرفته میباشد.

آرامگاه امامزاده محمد باقر اسفيدان از حرم تشریفات ترحیم مشهد متبرکه شهرستان بجنورد میباشد که بنای آن احتمالاً در دورۀ صفوی یا این که قاجار ایجاد شده است. پلان این آرامگاه مستطيلی میباشد و گنبدی با ساقۀ بلند سقف آن را پوشش مي دهد. این سازه دو ايوان داراست: ايوان شرقی با پوشش قوسی که با مقرنس­ كاری ، گچبری و آيينه كاری تزئين گردیده و ايوان جنوبی با پوشش مسطح که به­ روی بعضا تخته ­های پرواز سقف اسم واقف و بانی خير برای تشکیل داد و تجدید بنا سازه با مرکب خطاطی گردیده‌است. اين حرم به امامزاده محمد باقر، از اولاد امام سجاد (ع) نسبت داده مي گردد.

از نسل امام سجاد (علیه السلام) است و گزینه احترام وعلاقه عموم اسفیدان و آبادی های دور و اطراف میباشد.به گفته هم محلی از تاریخ دفن این امامزاده بیش تر از هزار سال می گذرد و طبق اظهارنظر یک کدام از ازکارشناسان اداره محافظت ارثیه فرهنگی خراسان آرامگاه در قرن ششم هجری تاسیس شده است و عموم اسفیدان بر این باورند که وجود امامزاده سبب شده در زمان قرون آسیبی از جانب کوه به آنان نرسد.
درباره شهید شدن امامزاده محمدباقر (علیه السلام) اسفیدان این قصه سینه به سینه نقل شد‌ه‌است که می‌گویند: بعداز به شهید شدن وصال امام رضا (علیه السلام) درزمان خلفای عباسی امامزاده محمدباقر نیز که به خراسان آمده بود گزینه تعقیب و آزار مأموران حکومتی قرار گرفته و با پیکری آسیب دیده به قربت اسفیدان میرسد در رمز رویه رهگذری را چشم و از وی می‌خواهد که نهفته گاه او‌را به مأمورین علامت ندهد وخود در بالای درختی نهفته می‌شود با وصال کارگزاران حکومت آن مرد برخلاف قولی که داده بود با اشاره دیده ودهان به آن ها می فهماند که امامزاده در بالای درخت پنهان گردیده است با مکر آن مرد امامزاده به شهیدشدن می‌رسد.

ولی ابن عنبه درعمده الطالب ازمهاجرت محمد صفی الدوله که با ده واسطه به امام سجاد منتهی می‌شود خبر داده میباشد که نسب او از این قرار میباشد:
محمد صفی الدوله بن عبدالله بن محمد بن عبدالله بن ابومحمد محمدحسن بن ابوعبدالله الحسین بن محمدالاکبر ابن قدمت بن یحیی بن ابی عبدالله الحسین بن زید شهید بن امام زین العابدین (علیه السلام).
وجود آرامگاه امام زاده محمد باقر با گنبد و گلدسته های براق و حاذق دیرینه در اواسط روستا جذابیت وروحانیت خاصی به‌این روستا بخشیده میباشد كه از دور و بر و اكناف بخصوص ماه مبارك رمضان و روز های محرم برای ایفا مراسم عزاداری و طلب حاجت به انجا روی میاورند. طبق لحاظ كارشناسی ارثیه فرهنگی خراسان آرامگاه در قرن ۶ هجری درست شده در دیوار تراس امام زاده مندرج: مرقد شاهزاده باقر بود اسفیدان از تربتش ایمن بود.

آستان امامزاده محمدباقر (علیه السلام) درشهرستان بجنورد، نصیب گرمخان، شهربجنورد، دهستان گرمخان، روستای اسفیدان واقع شد‌ه‌است.

در پیاده سازی بنای آرامگاه بوعلی سینا طراح تشریفات ترحیم مشهد پیش گویی کرده بود که هم حافظه آور یکی‌از مقابر بعدازظهر معاش ابن سینا و هم نشان ای از تکامل رشته معماری نو باشد.
این میباشد که معمار آرامگاه در نصیب زیرین، روحیه بناهای مصر، جمهوری اسلامی ایران و یونان قدیم را با تک تک عظمت جلال آنان نماد میدهد و در نصیب زیرین، طریق معماری حرم ” قابوس ” رعایت شد‌ه‌است.
طراح ساختمان نشانه داده میباشد که ابن سینا یک فیلسوف و متفکر بلندمرتبه اسلامی میباشد که بنای افکارش بر علم ها و اطلاعاتی که از ملل قدیمه رسیده، جای دارد.
سنگ های خشنی که با بعدها نسبتا گرانقدر در قسمتهای زیرین سازه به عمل رفته روحیه استحکام و توان را ظواهر می سازد عظمتی که در ساختمان بلند و شالوده های آن مشهود است.
همان طور که اشاره شد دو ادله شفاعت و زیارت در مذهب شیعه سبب ساز صورت تصاحب کردن معماری آرامگاهی شد و سبب ساخت فضایی برای زیارت و استمداد از ارواح درگذشتگان در نزدیکی قبر متوفی شد‌ه‌است که در آرامگاه بوعلی سینا تحت عنوان فضای مرکزی طرح بوده و در انتهای مسیر و در پایین ساختمان بلند آرامگاهی واقع گردیده‌است.
پلان فضای آرامگاه بوعلی مربع صورت میباشد که شاید نمادی از خاکی و زمینی بودن آدم در قبال ماوراءالطبیعه باشد. همینطور با ساخت یک پرچین و حصار چوبی قبر را با فضای طواف و زیارت مستقل نموده است البته با این هم اکنون قابلیت فاتحه قرائت و مجاورت شدن و لمس سنگ قبر که درفرهنگ آئینی ما ملحوظ میباشد، قابلیت پذیر است.
همان گونه که میدانیم اکثر فضاهای آرامگاهی، دارنده کاربری های دیگری به جز بقاع بودن و دارنده کاربری اجتماعی نیز بوده اند که همین دستور سبب ساز بوجود داخل شدن فضاهای دیگری در آرامگاه بوعلی سینا مانند کتابخانه و موزه بوعلی و فضاهای تفریحی، توریستی شد‌ه‌است که مبتنی بر با نیازهای دوران صورت گرفته میباشد و همین کاربردی بودن گروه برای اشخاص گوناگون سبب ساز ماندگاری، زنده و جاودانگی بودن سازه میگردد.
معمار با تلفیق دو مدل ساختمان بلند های آرامگای و چهار ضلعی های منتظم، سعی بر وصال به برنامه ای بوده میباشد که در آن تمامی نیازهای کاربردی فرصت و نیازهای آرامگاهی با برنامه ای مبنی بر با خواست فرصت طرح و جاری ساختن خواهد شد.
در‌این سازه با الهام از گنبد قابوس، هم اشاره به بنای هم زمان روزگار معاش بوعلی گردیده‌است و هم جنبه نمادین و جاودانه بودن سازه را با ساخت و ساز شکوه و نقطع ی عطف تاکید نموده است.
همینطور معمار با به کار گیری از دوازده پره بتنی در پیاده سازی بنای آرامگاه بوعلی سینا هم سعی بر تولید شفافیت و بر پایه ی با خواست تمدن مجال و هم اشاره به دوازده علم بوعلی داشته میباشد.
هم اینگونه این دوازده لبریز ساختمان بلند را در قبال وزش بادهای شدید همدان مراقبت و همخوانی با اقلیم همدان نموده است و به زیبائی مسائل فرهنگی و مسائل اقلیمی را مخلوط و تلفیق نموده است.
در طرح محوطه سازه، چه در طبق همکف و چه در طبقه اولیه (بام)، با به کارگیری از اصول گلشن اهل ایران و به کار گیری از محورهای حرکتی آب و و جود آبنماها و به کار گیری از مصالح ساکن همدان همانند سنگ خارا همدان، سعی بر عجین کردن محیط بافرهنگ و مختصات اهل ایران ها داشته میباشد.

در مسجد سيد اصفهان نزیینات آجری غیروابسته تشریفات ترحیم مشهد از بدنه ی اساسی دیوار نیست، بلکه بیشتر تحت عنوان عنصری زیربنایی به فعالیت رفته میباشد. برای مثال نصیب هایی که خشت در آن‌ها به شغل رفته عبارتند از گنبدها، قوس ها، طاق ها، ستونها، مشبک کاری، کتیبه های بنایی پررنگ و غیره هم اینگونه از آن برای ساخت رنگ خاکی قضیه در کاشی کاری معقلی و دیگر تزیینات مستعمل میباشد.

حجاری روی سنگ
حجاری در مسجد سید نقش عمده ای داشته و به دو شکل دیده میشود: گلدان های بی آلایش و نقش دار، که معمولاً در اساس پیچ ها قرار دارا هستند، یا این که به طور لوح نقش پر رنگ می باشند.
گلدان نقش دار اساس پیچ که در تقاطع دیوار تراس مسجد سید با دیوار حیاط جنوبی در نبش راست ورودی تراس قراردارد. این نقش دربردارنده نقوش گیاهی انتزاعی نقش پررنگ میباشد که به صورت متقارن حکاکی گردیده اند.
این گلدان نیم پررنگ بر قطعه سنگ مکعب شکلی حجاری گردیده و خطوط گوشه و کنار آن تصوری از یک کادر را ساخت‌و‌ساز می کنند.
سطح گلدان صقلی گردیده و موضوع آن بی آلایش و سوای هر سیرتکامل نقشی میباشد تا تمرکز رویت کرد استفاده کننده را بر گلدان متوجه نماید. در فرورفتگی مبنا گلدان دو خط افقی سطح ها مستقل ای را ساخت‌و‌ساز کرده اند که در آن ها نقش مایه ای گیاهی با ریتم مشخصی تکرار گردیده است.
در بخش بالای گلدان نیز، در نقطه اتصال رمز گلدان با بدنه، ابزاری گیاهی نقش مستقل کردن دو نصیب نام برده را ذمه دار گردیده‌است . بین خطوط جداکننده نام برده ، نقوش گیاهی متفاوتی سطح های را لبریز نموده اند.

مسجد محل پرستش و نماز میباشد بشر در عملکرد تشریفات ترحیم مشهد میباشد تا به شهر معنوی هجرت نماید و از جهل به افسانه رسد و از روش این‌راه روح وی کشف میگردد. مساجد و عمدتا مساجد اهل ایران از الگوی معماری با خصوصیت های مشترکی تبعیت می کنندکه علاوه بر ساخت لذت بصری، سفری در معنویت را به بشر القا می نمایند. که‌این سرمشق مشمول موادسازنده مشترکی مانند شبستان ، مقصوره ، منبر، گنبد، گلدسته ، صحن، رواق و محراب می باشند که در جهت قبله درست شده اند.

نوروفروغ یکی خصوصیت های اساسی معماری اهل ایران و به خصوص معماری مسجد میباشد، نمادی از حکمت الهی و تجلی پروردگار که در منزل وی که مسجد میباشد، جلوه می نماید در سود از کاشی های درخشان و صیقلی روی کف و گاهی آیینه کاری در سقف برای ساخت رفلکس قشنگ از فروغ به کارگیری می‌گردد.
از سایر خصوصیت های معماری مسجد به کار گیری از رنگ ها و هیبت ها میباشد که در زمان فرصت منزلت ویژه خویش را مراقبت نموده است:
-رنگ سپید نشان وجود مطلق از روش نوروروشنایی به دست میاید و نشانه دهنده کثرت میباشد که با وحدت رابطه ذاتی داراست.

-رنگ لاجوردی که نشانه از متانت و عصمت داراست در معماری مسجد حجم افق را به تصویر میکشد.

– رنگ فیروزه نشانه تقدس و زرد که پر‌نور ترین رنگ و و تصویر کننده فروغ میباشد نمادی از بینایی را به جلوه میاورد.

-رنگ سبز با ادغام زرد رنگ و آبی رنگ، علامت وقار و آرزو و آمیزه ای از دانش و ایمان را به ناظر القا می نماید.

به کارگیری از آب با حضور آبگینه در صحن مسجد از خصوصیت های شاخص در معماری مسجد میباشد که خیر فقط علامت و شالوده معاش میباشد بلکه زشتی ها را تمیز می نماید. کاربرد گوناگون آب در مسجد بر سیالیت و ضعف بناهایی که بشر ها برای ابدیت خویش میسازند میافزاید و رفلکس بنای مسجد در آبگینه آینه ای برای ناظر تولید می نماید.